Καρναβάλι στην Ελλάδα

Από την Ξάνθη μέχρι την Κρήτη και από την Ζάκυνθο μέχρι την Κάρπαθο, η Ελλάδα μεταμφιέστηκε, φόρεσε τις μάσκες και γιορτάζει το καρναβάλι

Πάτρα
Το πατρινό καρναβάλι δεν αποτελεί μόνο ένα θεσμό που προσελκύει καρναβαλιστές από όλη την χώρα, είναι συνηφασμένο με την ιστορία της πόλης, από το 1829 όταν πρωτοξεκίνησε στο σπίτι του εμπόρου Μορέτι σαν αποκριάτικος χορός και εξελίχτηκε σε μαγική έκφραση, κατάθεσης ψυχής και δημιουργίας των 50000 και πλέον εθελοντών, που θα κατακλύσουν τους δρόμους και τα σπίτια της Πάτρας δίνοντας τον τόνο για αστείρευτο κέφι και ξεφάντωμα. Αναγκαίο πέρασμα από τα μπουρμπούλια στην πλατεία Αγίου Γεωργίου, εκεί όπου χτυπά η καρδιά του καρναβαλιού, σοκολατοπόλεμος, παρέλαση των αποκριάτικων αρμάτων, δημιουργίες έμπνευσης και φαντασίας του Καρναβαλικού Εργοστασίου, που έχει ξεκινήσει τις προετοιμασίες από τον Ιανουάριο. Στο τέλος η καύση του Βασιλιά Καρνάβαλου στον Μόλο του Αγίου Νικολάου με τα πυροτεχνήματα, σύνθημα για ξεφάντωμα μέχρι το ξημέρωμα της Καθαρής Δευτέρας.

Ξάνθη
Το καρναβάλι στην Ξάνθη συμπληρώνει φέτος τα 45 του χρόνια με την σημερινή του μορφή. Πρόγονος του ξανθιώτικου καρναβαλιού αποτελεί το ξεφάντωμα των 15000 και πλέον καπνεργατών που μετέτρεπαν τις καπναποθήκες σε κέντρα διασκέδασης στήνοντας ένα αυθόρμητο λαϊκό ξεφάντωμα. Πρόκειται για την γιορτή της κυράς της Θράκης, όπου οι λαογραφικοί σύλλογοι της πόλης, αλλά και συγκροτήματα από όλη την Ελλάδα, χορεύουν και τραγουδούν. Την τελευταία Κυριακή της αποκριάς αναβιώνουν έθιμα όπως του «Τζάρου», όπου ένα κατασκευασμένο ανθρώπινο ομοίωμα τοποθετείται πάνω σε σωρούς από πουρνάρια και καίγεται στην γέφυρα του ποταμού Κόσυνθου, ενώ μετά ακολουθεί ένα φαντασμαγορικό θέαμα με πυροτεχνήματα.

Ζάκυνθος
Μερικά από τα αποκριάτικα έθιμα στην Μασκαράτα Ζακύνθου είναι οι έφιπποι αγώνες ιπποτών, γκιόστρα όπως λέγεται στην περιοχή, ο βενετσιάνικος γάμος, αλλά και η «Κηδεία της μάσκας» με την συνοδεία εξαπτέρυγων

Γρεβενά
Στα Γρεβενά διοργανώνουν κάθε χρόνο «Τα ανακατοσούρια», όπου κατά την διάρκειά τους, οι καρναβαλιστές γλεντούν τρία ολόκληρα μερόνυχτα με μεγάλα καπέλα και φούμο στα πρόσωπά τους, υπό τους ήχους διαφόρων μπαντών που κατακλύζουν απ’ άκρη σ’ άκρη την πόλη. Στα πλαίσια των εκδηλώσεων υπάγεται και το «μανιταρογλέντι», όπου σε κάθε λιχουδιά κύριο συστατικό είναι τα μανιτάρια.

Γαλαξίδι
Τα «αλευρομουτζουρώματα» είναι ένας ιδιότυπος αποκριάτικος «πόλεμος» με όπλα το αλεύρι, το λουλάκι και το βερνίκι που διεξάγεται στην κεντρική προβλήτα του λιμανιού. Οι ρίζες του κρατάνε από την Σικελία, όπου γαλαξιδιώτες ναυτικοί το μετέφεραν και στην πατρίδα τους.

Νάουσα
«Γενίτσαροι και μπούλες» είναι το βασικό έθιμο που συνεχίζει να αναβιώνει τις αποκριές στην Νάουσα, σύμφωνα με το οποίο οι ντόπιοι μεταμφιέζονται με παραδοσιακές φορεσιές ακολουθώντας πιστά κάποιο παραδοσιακό τελετουργικό που χρονολογείται από τον 18ο αιώνα. Το νταούλι και ο ζουρνάς ακούγονται διαρκώς σε κάθε γειτονιά ενώ το κρασί από το ξυνόμαυρο της Νάουσας έχει την τιμητική του.

Κοζάνη
Κύριο χαρακτηριστικό της κοζανίτικης αποκριάς είναι «Ο φανός» από το αρχαϊκό φαίνω, το άναμμα δηλ. της φωτιάς σε βωμό, στο σταυροδρόμι κάθε γειτονιάς, ενώ τα σατυρικά πειράγματα στο κοζανίτικο γλωσσικό ιδίωμα, προκαλούν εκπληκτικές ηχητικές εκπλήξεις.

Σκύρος
Η Σκυριανή αποκριά οργανώνεται και γιορτάζεται σε τρία σκέλη. Το ένα είναι οι μεταμφιεσμένοι σε Γέρους, Κορέλες και Φράγκους. Το δεύτερο η διοργάνωση υπαίθριων θεατρικών παραστάσεων και απαγγελίες σατυρικών στίχων από ερασιτέχνες ποιητές και ηθοποιούς και τέλος την Καθαρή Δευτέρα, που αποτελεί και το κλείσιμο των αποκριάτικων σκυριανών εκδηλώσεων.

Ρέθυμνο
Από το 1914 χρονολογούνται τα πρώτα στοιχεία αποκριάτικων εκδηλώσεων στο Ρέθυμνο της Κρήτης. Το κυνήγι του χαμένου θησαυρού, ο χορός και η παρέλαση των αποκριάτικων αρμάτων, οι καντάδες στα σοκάκια της παλιάς πόλης, το παιδικό κυνήγι του θησαυρού, είναι μερικά από τα αποκριάτικα έθιμα. Όμως και την Καθαρή Δευτέρα συνεχίζονται οι εκδηλώσεις στο Ρέθυμνο, με αναβίωση των Κρητικών εθίμων, όπως τα μουτζουρώματα στο χωριό Αρμένοι, οι Λεράδες, η Αρκούδα, ο Χότζας, ο Τσαγκάρης, το Προξενιό και η Καμήλα, είναι δρώμενα από το χωριό Μέρωνας, ενώ στο χωριό Αποδούλου, αναβιώνει το έθιμο του Καντή.

Νάξος
Σε πολλά χωριά του νησιού αναβιώνει το έθιμο των «κουδουνάτων» που ανάγει σε πανάρχαια έθιμα της διονυσιακής λατρείας. Άνδρες με κουκούλες, καλυμμένα τα πρόσωπα και κρεμασμένα στην μέση τους κουδούνια, χορεύοντας περιφέρονται στους δρόμους του νησιού, προκαλώντας εκκωφαντικό θόρυβο

Και σε άλλα νησιά μας αναβιώνουν ιδιότυπα αποκριάτικα έθιμα, όπως στην Αμοργό οι «Καπετάνιοι», στην Σίφνο οι «Καμηλωσίες», στην Κάρπαθο οι «Τζαφιέδες» με το «Λαϊκό Δικαστήριο Ανήθικων Πράξεων», στην Κέρκυρα ο «Σιορ Καρνάβαλος», αλλά και στην ηπειρωτική Ελλάδα, στον Τύρναβο το «Μπουρανί», στην Άρτα και στην Πρέβεζα το «Καρναβάλι των γυναικών», στις Σέρρες ο «Καλόγερος», στην Δράμα η «Μπάμπω», στην Καστοριά ο «Χάσκαρης και οι Μπουμπούνες» στα Γιάννενα οι «Τζαμάλες», στην Άμφισσα το «Στοιχειό της Χάρμαινας», στην Μεθώνη του «Κουτρούλη ο γάμος» και τέλος στην Θήβα ο «Βλάχικος γάμος».