1803: Ο χορός του Ζαλόγγου

Ο Ζάλογγος το ξακουστό βουνό της Ηπείρου, συνέχεια των βουνών του Σουλίου στα βόρεια της Πρέβεζας, συνδέθηκε άρρηκτα με την νεότερη ελληνική ιστορία ως το αιώνιο σύμβολο της περηφάνιας, της τιμής και της αυτοθυσίας.
Στις 12 Δεκεμβρίου του 1803, οι Σουλιώτες αναγκάσθηκαν να συνθηκολογήσουν με τον Αλή Πασά και να εγκαταλείψουν το Σούλι. Από δυσπιστία προς τον Αλή Πασά, διαμοιράστηκαν σε τρία τμήματα και πορεύθηκαν από διαφορετικές κατευθύνσεις.
Ένα από τα τμήματα, που αποτελούνταν από 800 άνδρες, γυναικόπαιδα και με αρχηγό τον Κουτσονίκα, τράβηξε προς τον Ζάλογγο. Εκεί όμως τους πρόλαβαν οι Τούρκοι, που έστειλε ο Αλή καταπατώντας την συμφωνία. Επί πολλές ημέρες εκείνοι πολέμησαν ηρωικά, ώσπου εξαντλήθηκαν οι τροφές και τα πολεμοφόδια.
Όσοι άνδρες απέμειναν, επιχείρησαν έξοδο και πολλοί από αυτούς σκοτώθηκαν ή πιάστηκαν αιχμάλωτοι. Οι γυναίκες για να μην πέσουν στα χέρια των εχθρών ανέβηκαν στο ψηλότερο σημείο του Ζαλόγγου, που βρίσκεται ένας μεγάλος κοκκινωπός βράχος, το Στεφάνι και εκεί αφού πέταξαν πρώτα τα παιδιά τους στον γκρεμό, πιάστηκαν στον χορό τραγουδώντας και μια-μια έπεφταν από τον βράχο:
Έχε γεια καημένε κόσμε,
έχε γεια, γλυκιά ζωή…