Η ιστορία της βασιλόπιτας

Με τον ερχομό του καινούριου χρόνου, είναι συνήθεια να κόβουμε την βασιλόπιτα με το φλουρί, που σε όποιον πέσει θα είναι και ο τυχερός της νέας χρονιάς. Το έθιμο αυτό για μας τους ορθόδοξους χριστιανούς κρατάει από τον 4ο αιώνα, 
όταν αυτοκράτορας ήταν ο  Ιουλιανός ο Παραβάτης, που λόγω φιλαργυρίας απαίτησε χρυσάφι και πολύτιμους λίθους από τους υπηκόους του. Ο έπαρχος Καισαρείας ζήτησε την εκτέλεση της εντολής του αυτοκράτορα από τον Μέγα Βασίλειο που ήταν επίσκοπος Καισαρείας, απειλώντας τον σε αντίθετη περίπτωση ότι θα λεηλατήσει την πόλη. Ο Μέγας Βασίλειος κάλεσε τους κατοίκους και του έφεραν πολλά χρυσαφικά ελπίζοντας πως μ’ αυτά θα καλόπιανε τον σκληρό έπαρχο. Μα ο έπαρχος, ποιος ξέρει γιατί ούτε τα χρυσαφικά πήρε, ούτε την πόλη και τους κατοίκους πείραξε. Τι να έκανε τότε τα χρυσαφικά ο Μ. Βασίλειος, που δεν ήξερε τους κατόχους τους, και πώς θα τα επέστρεφε; Πρόσταξε τότε να ζυμωθούν μικρές πίτες και μέσα σ’ αυτές έβαλαν τα πολύτιμα αντικείμενα και τις μοίρασε σε όλους. Έτσι ο καθένας δεν πήρε τα δικά του, αλλά ούτε και αδικήθηκε. Το έθιμο γειτνιάζει κατά κάποιο τρόπο με αντίστοιχα της αρχαίας Ελλάδας, όπου κατά την γιορτή του Ψωμιού προς τιμήν της θεάς Δήμητρας, ή στην αρχαία Ρώμη στα Σατουρνάλια, έφτιαχναν μικρά ψωμάκια που είχαν  μέσα φρούτα και νομίσματα.

Εθιμοτυπικό
Η βασιλόπιτα κόβεται την παραμονή της πρωτοχρονιάς σε οικογενειακή ή φιλική συγκέντρωση αμέσως μετά τον ερχομό του νέου χρόνου, από τον αρχηγό της οικογένειας. Πρώτα κόβει το κομμάτι του Χριστού και της Παναγιάς, κατόπιν του σπιτιού, το δικό του, της οικοδέσποινας και κατόπιν για όλους όσους παρευρίσκονται στην γιορτή, ανάλογα με την ηλικία και τον βαθμό συγγενείας. Σ’ αυτόν που θα πέσει το φλουρί, θεωρείται ο τυχερός του καινούριου χρόνου

Σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας  εκτός της γλυκιάς τύπου κέικ βασιλόπιτας,  υπάρχουν και οι βασιλόπιτες με τυριά (Σιάτιστα, Χωριά Πωγωνίου), με κρέας (Μέτσοβο), κοτόπουλο ή αρνί και ρύζι ή πλιγούρι (Ήπειρος, Θεσσαλία, ) και τέλος με κιμά (Θράκη).